Stres En Büyük Düşmanınızdır

Denizcilik mesleğine lise eğitimim ile birlikte başladım ve devam etmeye başladım. Bu eğitim esnasında, hiç tecrübem olmamasına rağmen, gemi hayatındaki en önemli olgunun personel ilişkileri olduğu kanısına varmıştım. Bu kanının kaynağının ne olduğunu tam olarak bilmesem de, gemilerde çalıştıkça bu düşüncenin doğruluğuna inanmaya başladım.

Bu düşüncemin ilk kanıtı, üniversite dönem stajımı yaptığım “kakalak” olarak tabir edilen çok küçük boyuttaki bir genel yük gemisinde oldu. Gemi kaptanı, genel ahlak ve toplum kurallarından çok uzakta bir kişiliğe sahip birisiydi. O kişiyle her karşılaştığımda “Nasıl olmamam gerekiyor?” sorusunun yanıtını görüyordum. Geminin yaşam şartlarının çok düşük olması ve kaptanın bu ahlaksız karaktere sahip olmasından dolayı bu gemide stajımın sadece 18 gününü tamamlayabildim. Bu 18 gün hayatımın en zor geçen, en uzun günleriydi.

Denizcilik insanların psikolojini bozan, akli dengelerini zorlayan, bozan bir meslek. Bu psikolojik travmanın en büyük iki sebebi stres ve uykusuzluk. Bu iki etmen beraberinde diğer zihinsel ve fiziksel rahatsızlıkları getirmekte.

Peki işle ilgili stres nedir?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) iş ile ilgili stresi şu şekilde tanımlamakta:

İşle ilgili stres, insanların bilgi ve yetenekleriyle eşleşmeyen ve başa çıkma becerilerine meydan okuyan baskı talepleri ve iş talepleri ile karşı karşıya kaldığında verdiği yanıttır.
Stres çok çeşitli çalışma koşullarında ortaya çıkar ancak çalışanlar, denetçilerden ve meslektaşlardan çok az destek aldıklarını ve iş üzerinde çok az denetime sahip olduklarını veya talepleri ve baskıları nasıl üstesinden gelebileceklerini düşündükleri zaman daha da kötüleşir.

Sıklıkla baskı ya da mücadele (challenge) ve stres arasında karışıklık vardır. Bu karışıklık kötü yönetim uygulamalarını maruz kılmak için kullanılır. Dolayısı ile bir şekilde stres ile başa çıkmak gerekmekte. Aksi taktirde stresin sebep olduğu diğer rahatsızlıklar ile başa çıkmak mecburiyetinde de kalabiliriz. Bu rahatsızlıklar geçici olduğu gibi kalıcı rahatsızlıklar da olabilir. Stres kaynaklı rahatsızlıklara örnek vermek gerekirse: ağız içerisinde oluşan yaralar, baş ağrısı, kaslarda meydana gelen kramplar, tansiyon yükselmesi sayılabilir. Tabii stres sadece kişisel sağlık problemlerine sebep olmuyor, bununla birlikte personel ilişkilerinde de bir takım olumsuzluklar ve karmaşalar çıkartmakta. Bu karmaşalar zaman zaman kavga ve birbirini yaralama gibi ciddi boyutlara ulaşabilmekte.

Stresin Kaynakları Nelerdir?

Stresin kaynaklarını tespit edebilmek bize stressin önüne geçmek için bir anlamda öncülük edecektir. Yine Dünya Sağlık Örgütünün yayımlamış olduğu “Health Impact of Psychosocial Hazards at Work: An Overview / İşyerinde Psikososyal Tehlikelerin Sağlıkta Etkileri: Genel Bir Bakış” isimli kılavuzdan haraketle aşağıdaki tabloyu kullanabiliriz.

Yukarıdaki tablodaki maddelerin bir çoğunu denizcilik mesleği için de kabul edilebilir olduğunu açıkça görebiliriz. Problemleri hayatımızdan mümkün olduğunca uzaklaştırmak veya tamamen çıkartmak yaşadığımız stresin etkilerini büyük ölçüde azaltacaktır. Pek tabii ki mesleğin karakterinden/kültüründen dolayı bazı maddeleri çıkartmak veya uzaklaştırmak mümkün olmayacak. Bu durumda sizi anlayan veya aynı problemleri yaşayan kişilerle dertleşmek işinize yarayabilir. Limanlarda mümkün olduğunca çıkarak gemiden uzaklaşmak, farklı insanlar görmek ve sosyalleşmek de sizi rahatlatacaktır. Daha önce paylaşmış olduğum bir yazıda güzel bir anıdan bahsetmiştim; güzel anılar biriktirebilirsiniz. Aşağıda, yukarıda yazılanları destekleyen ve problemin çözülmesinde güzel bir rehber olacak bir TED konuşması mevcut.